بوراپرس؛ سالها است که واژه زیبای زمستان و عبارت چرکین آلودگی هوا با هم همنشین شده‌اند تا جاییکه اگر خاطرات نسل ما از زمستان، هوای سرد و یخبندان و بارش برف بود؛ تصویر ذهنی فرزندان ما از زمستان های کودکیشان، هوای تیره و آلوده شهرها خواهد بود. آلودگی هوا در تبریز به مرحله هشدار رسیده و جامعه شهر نشین امروز می‌داند که نیروگاه در زمستان مازوت می‌سوزانند و تا این منبع آلاینده وضعیت هوای شهر را به هشدار قرمز نرساند، مازوت سوزی در نیروگاه تبریز متوقف نمی‌شود. البته این توقف چند روزی بیشتر دوام ندارد و زمستان که رسید، شهر برای کم شدن میزان آلاینده‌ها باید منتظر بهار بماند! در هفته‌های گذشته دستور استاندار و عصبانیت امام جمعه برای متوقف کردن مازوت سوزی در نیروگاه تبریز، تاثیری نداشت. علت چیست و چرا این سم به عنوان سوخت نیروگاه انتخاب شده است. اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست به این سوال پاسخ می‌دهد.
چرا هر زمستان با سوزاندن مازوت نفس شهرهای کشور را تنگ می‌کنیم؟
فرض کنید در منزل منبع آلوده کننده‌ای دارید اگر آن را به زمین بریزید راه خود را پیدا می‌کند و به سفره های آب زیر زمینی می‌پیوندد و چاه‌های آب را آلوده می‌کند. اگر آن را بسوزانید هوا را آلوده می‌کند. این منبع آلوده کننده را به هر کجا ببرید خرابی و آلودگی به بار می‌آورد. امروز اسم این منبع مازوت است و ایران خانه ما است. مازوت بنزین و گازوئیل نیست که ما به آن نیاز داشته باشیم بلکه ماجرا برعکس است و این منبع دقیقا آن چیزی است که ما به آن احتیاج نداریم ولی این کالا روی دست کشور مانده است. به همین دلیل از مازوت به عنوان سوخت استفاده می‌کنیم.
با وجود بالا بودن میزان آلایندگی این سوخت، چرخه تولید مازوت در کشور متوقف نمی‌شود و اصرار داریم حتما این سوخت را بسوزانیم! ایران پیش از این با مازوت چه می‌کرد؟!
حقیقت این است که نفت استخراج شده طی مراحلی پالایش می شود و بالاترین مرحله سوخت جت است که تقریبا ۹۹% خالص است. نفت سفید در مراحل پایین تر قرار دارد و گازوئیل پایینتر از آن قرار دارد. در مراحل بعدی به نفت سیاه می رسیم که در نانوایی ها و حمام های عمومی می سوزد و حرارت تولید می کند. باید پایینتر بیاییم تا به مازوت برسیم و بعد از مازوت قیر قرار دارد. بنابراین هر چه پایینتر بیاییم خلوص مواد کمتر و آلودگی آنها بیشتر است. مازوت در انتهای مسیر تصفیه نفت قرار دارد. ایران این محصول را به امارات می فروخت. مازوت در امارات به عنوان سوخت کشتی مورد استفاده قرار می گیرد. امارات یکی از وسیعترین ناوگان دریایی را برای انتقال کالا در اختیار دارد. این کشتی ها در مناطقی به نام “های سیز” یعنی ایستگاه های عمیق سوخت مازوت می گرفتند و به دلیل تلاطم دریا ها در این نقاط آلودگی بالایی تولید می شد. موسسات بین المللی دریانوردی خلوص مازوت را نیم در صد اعلام کردند و مازوتی که بیش از این مقدار ناخالصی داشته باشد به عنوان سوخت مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. مازوت تولید شده در ایران ۳٫۵% ناخالصی دارد یعنی ۷ برابر میزان تعیین شده و از این رو است که امارات دیگر از ایران مازوت نخرید. مازوت ایران از آن روز به بعد مشتری ندارد. حال این مازوت روی دست ایران باد کرده و همانطور که عرض کردم نه می توان این منبع آوده کننده را به خاک داد و نه به آب از این رو ناچارا مازوت در نیروگاه ها سوزانده می شود و از این طریق انرژی برق می‌گیریم. یعنی مساله جایگزین نداشتن نیست و ما با میل و رقبت مازوت تولید نکرده ایم! بلکه امروز مازوت ما ماده ای نخواستنی است و ایران مجبور است با آن کاری بکند.
چرا محصولی تولید نمی‌شود که قابلیت صادرات داشته باشد؟
تحریم‌ها اینجا برای ما مشکل ایجاد کرده که دستگاه ها یعنی تکنولوژی و مواد لازم برای خالص کردن مازوت را به ما نمی دهند. در پالایشگاه های ما قسمت اعظم خالص سازی سوخت توسط دستگاه ها و فرمول ها و متخصصین خارجی انجام می شد که امروز این تکنولوژی را به ما نمی دهند. در حقیقت وقتی که دلشان بخواهد این شیر را می بندند و ما اینطور دست بسته می مانیم.
- نویسنده : فائزه صدر
