سفر آتی مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا به چند کشور عربی، تلاشی برای متحد کردن شرکای واشنگتن برابر ایران به ویژه در صورت خروج نیروهای آمریکایی از سوریه و آرام تر کردن افکار عمومی این کشور درباره اقدامات متهورانه عربستان سعودی است.
وزیر خارجه آمریکا در این سفر یک پیام اصلی برای شرکای منطقه ای واشنگتن دارد با این مضمون که آمریکا آنها را برابر ایران در منطقه به شرط حفظ اتحاد و پرداخت هزینه ها، تنها نخواهد گذاشت.
پومپئو در این سفر ۸ کشور را در ۷ روز خواهد پیمود. سفرش روز سه شنبه آینده (هجدهم دی ماه ۱۳۹۷) از اردن آغاز می شود سپس به مصر، بحرین، امارات متحده عربی، قطر و پادشاهی عمان خواهد رفت و دوره گردی اش را در ایستگاه کویت به پایان خواهد برد.
بر اساس گزارش پایگاه اینترنتی وزارت خارجه آمریکا، پمپئو در امان پایتخت اردن به بحث درباره عرصه های همکاری دوجانبه و مسائل مهم منطقه ای از جمله سوریه و روابط تجاری آینده اردن با عراق خواهد پرداخت. او در قاهره درباره «قضایای حساس منطقه ای از جمله ایران و غزه» رایزنی خواهد کرد و «همکاری اقتصادی و انرژی» با مصر را نیز در دستور کار خود دارد.
در منامه بحرین، پومپئو راه های توسعه شراکت راهبردی آمریکا و بحرین را جستجو خواهد کرد و به «قضایای مهم منطقه ای از جمله همپیمانی در غرب آسیا برای مقابله با فعالیت های ایران» خواهد پرداخت.
ایستگاه بعدی سفر وزیر خارجه آمریکا ابوظبی امارات است؛ جایی که ایران و یمن و مذاکرات سوئد درباره این کشور، بحث های داغ دو طرف را تشکیل خواهد داد.
در قطر پمپئو خواهد کوشید در کنار ریاست هیات آمریکایی در «گفت و گوی راهبردی واشنگتن-دوحه» بر اهمیت دو موضوع دیگر و نقش قطر در آن تاکید کند؛ نخست «ضرورت وجود شورای همکاری خلیج فارس در مواجهه با ایران» و دوم، افغانستان و مذاکره با طالبان.
ایران، سوریه و یمن محورهای اصلی گفت و گوهای پمپئو را با سران سعودی در ریاض پایتخت عربستان تشکیل خواهد داد و « وزیر خارجه آمریکا تلاش خواهد کرد به جدیدترین نتایج تحقیقات سعودی ها درباره قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی دست یابد.»
بنا بر اعلام وزارت خارجه آمریکا، مسقط پایتخت عمان قرار است جایی برای «بحث درباره همپیمانی راهبردی در غرب آسیا، ضرورت اقدام شورای همکاری خلیج فارس در این چارچوب و راه های تقویت صلح در تمام منطقه از جمله یمن و شراکت قوی آمریکا و عمان» باشد.
پمپئو در کویت به عنوان ایستگاه پایانی سفر خود ریاست هیات همراهش را در گفت و گوی راهبردی آمریکا و کویت با تمرکز بر «عرصه های جدید همکاری شامل دفاع و امنیت سایبری و تقویت روابط اقتصادی» بر عهده خواهد داشت و نیز با مقام های کویتی درباره «ضرورت وحدت شورای همکاری خلیج فارس و حمایت از تلاش های سازمان ملل برای توافق جامع سیاسی بین طرف های نزاع در یمن» دیدار و گفت و گو خواهد کرد.
** عتاب پمپئو به عربستان و قطر: ایران تهدید اول است
وزیر خارجه آمریکا در سفر خود قصد دارد همپیمانان خود را متقاعد کند که آمریکا در کنارشان مقابل آنچه «تهدید ایران به عنوان خطر اول برای منطقه» می خواند، می ماند، اما پیش نیاز این حمایت آمریکا، پرداخت هزینه ها از سوی کشورهای مورد نظر است.
پمپئو پیش از سفر به ۸ کشور عربی در گفت و گویی با «فاکس نیوز» گفت که «دولت دونالد ترامپ بین رژیم اسرائیل و کشورهای عربی وحدتی ایجاد کرد که حافظ امنیت ایالات متحده آمریکا برابر خطرات خاورمیانه از جمله تهدید ایران است.»
او درباره خروج نیروهای آمریکایی از سوریه گفت که آمریکا قادر است فعالانه با داعش با استفاده از شرکای خود و بدون حضور نیروهایش در خاک سوریه مقابله کند.
وزیر خارجه آمریکا ادعاهایش درباره ایران را این گونه تکرار کرد: «ایران کشوری است که اکثر فعالیت های تروریستی را در جهان تامین مالی می کند. ما سیاست دولت سابق آمریکا را در قبال تهران به طور کامل تغییر دادیم و حالا کشورهای مخالف ایران، حافظ منافع آمریکا در خاورمیانه هستند.»
اما این درجه از اطمینان پمپئو به همپیمانان آمریکا ظاهرا تنها در سطح رسانه ای و تبلیغاتی قابل اعتنا است زیرا دغدغه اصلی دولت آمریکا، اختلافات بین این شرکا و پرونده هایی است که در دستور کار سفر وزیر آمریکایی قرار دارد و این بدان معناست که دولت ترامپ هنوز نمی داند تکلیف «حفظ منافع آمریکا» در منطقه در سایه مسائلی مانند تنش های بی سابقه بین قطر و عربستان، درگیری ائتلاف سعودی در جنگ یمن، فشارهای فزاینده جهانی بر واشینگتن و ریاض و پیامدهای دامنه دار قتل جمال خاشقچی، تحرکات ترکیه در شمال سوریه یا موضع روسیه درباره جایگزینی نیروهای عربی در سوریه چیست.
**ماموریت دشوار پمپئو
این تناقض و تردید مقام های آمریکایی را در جزئیات داغ ترین خبر روز گذشته رسانه های غربی بهتر می توان دید.
رسانه ها گزارش دادند که یک مسئول بلند پایه وزارت امور خارجه آمریکا به خبرگزاری رویترز گفته است: پمپئو در سفر خود به عربستان سعودی و قطر خواهد گفت که اختلاف بین دو کشور به سود هیچ کدام از آنها نیست.
این مقام آمریکایی افزود: وزیر خارجه آمریکا این پیام را به ریاض و دوحه خواهد داد که تنش کشورهای (عربی) خلیج فارس و بحران سعودی –قطری در درجه نخست به سود ایران خواهد بود.
وی درباره سوریه تصریح کرد: فقط برای توضیح می گویم، ما نمی خواهیم تا زمان نامشخصی در سوریه حضور نظامی داشته باشیم. رئیس جمهوری (ترامپ) تصمیم به خروج نیروها گرفته است و ما در حال برنامه ریزی برای این خروج هستیم…اکنون برنامه ای هم برای تسهیل ورود نیروهای عربی به سوریه نداریم…پمپئو حامل این پیام برای کشورهای خلیج فارس و سایر همپیمانان خواهد بود که آمریکا خاورمیانه را ترک نمی کند.
این گزاره ها حاکی از تردید دولت آمریکا تقریبا در همه دستورکارهای سفر پمپئو است؛ از رفع نگرانی های همپیمانان درباره خروج از سوریه گرفته تا برطرف کردن تنش بین عربستان و قطر و نیز امکان احیای شورای همکاری خلیج فارس؛ شورایی که عوامل متعدد از جمله جنگ یمن، دعوای سعودی-قطری و مخالفت برخی از اعضا با رویکرد ضد ایرانی و تحکم سعودی ها بر آن، آخرین میخ ها را بر تابوتش کوبیده است.
** پیام دیگر پمپئو از عربستان به مردم آمریکا
اما سفر پمپئو فقط قرار نیست گره ها را از پیشانی همپیمانان در برابر هم باز کند یا مشت های گره کرده به نشانه خط و نشان های خصمانه را به دست های باز برای مصافحه و آشتی تبدیل کند و یا تنها، پیام های عتاب آمیز به شرکایی داشته باشد که قرار است به گفته خودش، «حافظ منافع آمریکا در منطقه» باشند. روی دیگر سکه سفر وزیر خارجه آمریکا به منطقه، خود آمریکا است با رسانه ها و افکار عمومی آن.
هم بیانیه وزارت خارجه آمریکا و هم مسئول بلندپایه ای که با رویترز مصاحبه کرد، تاکید دارند که پمپئو در سفر خود به پیگیری پرونده قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول خواهد پرداخت و در جریان آخرین تحقیقات ریاض در این باره قرار خواهد گرفت.
مسئول بلند پایه آمریکایی گفته است: این کشور باور ندارد که گفته های سعودی ها درباره قتل خاشقجی تاکنون صادقانه بوده است.
این اظهار، خلق الساعه و یکباره بر زبان مقام های دولت ترامپ جاری نشده است.
کنگره آمریکا اجماع قاطعی بر این موضوع دارد که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی دستور قتل خاشقچی را صادر کرده است. «جینا هاسپل» رئیس سازمان جاسوسی آمریکا نیز در بیانیه ای تایید کرده که بن سلمان در قتل روزنامه نگار سعودی دست داشته است.
این باور، منحصر به مخالفان دولت ترامپ نیست و تا جایی پیش رفته که حتی طرفداران ترامپ نیز زبان به اعتراض برابر سکوت دولت آمریکا گشوده اند.
رسانه های غربی از همان روزهای اول انگشت اتهام را به سوی محمد بن سلمان گرفتند. «بسیار وحشی، قاتل، مستبد عقب مانده، ضعیف، متهور، نابالغ، بی کفایت». این ها بخشی از توصیف هایی است که رسانه های غربی از بن سلمان داده اند.
رسانه های غربی با مسجل شدن نقش بن سلمان در قتل جمال خاشقچی حالا در سایر پرونده ها نیز از سیاست های سعودی شدیدا انتقاد و آمریکا را شریک در جنایت های همپیمان خود می دانند. جنگ یمن یکی از این پرونده هاست. برخی رسانه ها مانند نیویورک تایمز و واشنگتن پست تقریبا هر روز گزارشی درباره جنگ یمن و کشتار ائتلاف سعودی یا مرگ و میر کودکان بر اثر سوء تغذیه ناشی از محاصره آن کشور دارند. در نظر برخی ناظران غربی، یمن، تبدیل به پاشنه آشیل پادشاهی سعودی شده است و بن سلمان را به فردی تشبیه می کنند که از درخت بالا رفته اما نمی داند چگونه از آن پایین بیاید.
در سرمقاله های روزنامه های پرمخاطب آمریکایی دائما بر سنگدلی و غیر قابل اعتماد بودن حاکمان سعودی تاکید می شود.
نیویورک تایمز در مقاله ای نوشته است: وقت آن رسیده است که به وحشیانه بودن جنگ یمن اعتراف شود؛ آمریکا، انگلیس و سایر شرکای غربی این کشورها می توانند خواستار توقف فوری خونریزی عربستان در یمن شوند.
این روزنامه در گزارشی دیگر نوشت: جیمز متیس و پمپئو بالاخره اذعان کردند که حمام خون مداوم در یمن به منافع واشنگتن و ریاض خدمت نمی کند بلکه ایالات متحده آمریکا را متهم به شراکت در قتل های مکرر در یمن می کند.
برخی گزارش های تصویری رسانه های غربی هم نشان دهنده استفاده ائتلاف سعودی از سلاح های آمریکایی در کشتار مردم یمن است.
در چنین فضایی، پمپئو می گوید پیگیری پرونده قتل خاشقجی و جنگ یمن را در دستور کار دارد؛ اظهاری که به نظر می رسد برای حفظ آبروی آمریکا در افکار عمومی جهانی و نیز کم کردن فشار شخصیت ها و جریان های سیاسی مخالف ترامپ در داخل آمریکا است.
هدف اصلی سفر پمپئو در اظهارات او و بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا مشخص است: اتحاد شرکا برابر ایران با کمترین هزینه برای آمریکا و از جیب کشورهای ثروتمند عربی؛ اما پیگیری قضایایی مانند جنگ یمن و قتل جمال خاشقچی در سفر پمپئو بیش از آنکه مساله یا دغدغه دولت ترامپ باشد اقدامی برای تسکین افکار عمومی مردم آمریکا در سایه انتقادهای شدید رسانه های آمریکایی به بی تفاوتی کاخ سفید در قبال جنایات پادشاهی سعودی است و تنها با این هدف که مردم آمریکا، دولت خود را شریک در قتل های مکرر به دست نظام سعودی ندانند.
