پسماندهای پزشکی یا زباله‌های عفونی، در زمره خطرناک‌ترین پسماندها شناخته می‌شوند چرا که علاوه بر تهدیدی برای محیط زیست، سلامت انسان‌ها را در حد قابل توجهی تهدید می‌کنند.
پسماندهای پزشکی، پسماندهایی هستند که اگر در دفع و بی‌خطرسازی آنها، قدری کوتاهی از سوی تولیدکنندگان و سازمان‌ها ذی‌ربط انجام گیرد، عواقب جبران‌ناپذیری را برای محیط زیست و سلامت انسان‌ها به بار خواهد آورد.
طلای کثیف را که حتماً شنیده‌اید، در میان همین طلای کثیف، زباله‌هایی با عنوان پسماندهای پزشکی و یا زباله‌های عفونی وجود دارند، این روزها همین پسماندهای پزشکی نه تنها به یک چالش جدی تبدیل گشته بلکه سؤالات و ابهامات بسیاری را در اذهان مردم برانگیخته است.
از قدیم گفته‌اند جلوی ضرر را از هر کجایی که بگیری، منفعت است در رابطه با پسماندهای عفونی نیز باید در قبال کوتاهی‌های انجام گرفته از تولیدکنندگان این زباله‌ها و یا سازمان‌های ذی‌ربط اقداماتی انجام داد، اگر در بحث زباله‌های بیمارستانی، حساسیت و واکنش خاصی نشان داده نشود، دودش بیشتر به چشم شهروندان کلانشهر تبریز خواهد رفت.
چه کسی پاسخگوست؟
کوتاهی که هر یک از سازمان‌های ذی‌ربط، حتی خود بیمارستان‌ها در این امر دارند حساسیت بیشتری را بر این موضوع به دنبال دارد، آن چنان که مسلم است اگر سازمان‌های ذی‌ربط به خصوص بیمارستان‌ها حساسیت و واکنش خاصی به این موضوع نشان ندهند، در این صورت دودش بیشتر به چشم شهروندان کلانشهر تبریز می‌رود که در این رابطه نظارت بر روند مدیریت پسماندهای بیمارستانی، همواره باید توسط وزارت بهداشت نیز مورد بررسی قرار گیرد.
ورود جدی مجموعه تشکیلات قضایی
فریدون بابایی اقدم، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای کلانشهر تبریز ضمن تأکید بر اینکه زباله‌های بیمارستانی باید بعد از بی‌خطرسازی، جهت حمل و دفع به سازمان پسماند تحویل داده شود، ادامه داد: براساس مستندات و بازدیدهای حضوری انجام گرفته از برخی بیمارستان‌ها، این موضوع مطرح شد که بی‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی به دلایل مختلفی از جمله نبود دستگاه اتوکلاو و یا نیاز به تعمیر داشتن این دستگاه، انجام نمی‌گیرد.
وی با اشاره بر این مطلب که اغلب بیمارستان‌های موجود در کلانشهر تبریز در بحث بی‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی مشکلاتی را به همراه دارند، خاطرنشان کرد: طی بازدیدهای انجام گرفته به همراه کارشناسان محیط زیست و پسماند شهرداری تبریز، وضعیت محدودی از بیمارستان‌ها قابل دفاع بوده اما بقیه به همان صورت و در همان شرایط به سر می‌برند، سلامت شهروندان به خاطر سهل‌انگاری و عدم عمل به وظایف قانونی توسط برخی دستگاه‌ها، در خطر است .
چرخه معیوب دفع زباله‌های بیمارستانی
بابایی اقدم، ورود جدی مجموعه تشکیلات قضایی را خواستار شد و تصریح کرد: در صورت پیگیری مکرر و تذکرات بسیار به عنوان نماینده مردم کلانشهر، متأسفانه تاکنون اقدام عملی و مؤثری توسط ارگان‌های ذی‌ربط در این رابطه انجام نگرفته است، نظارت بر این‌گونه مسائل، به برخی از مجموعه‌ها نظیر محیط زیست، بهداشت و محیط مربوط می‌گردد و آن چنان که انتظار می‌رود نظارت صحیحی صورت نمی‌گیرد.
وی در پایان افزود: همراه شدن زباله‌های عادی با زباله‌هایی عفونی، نوک تیز و شیمیایی در زباله‌گاه‌ها و حضور حیوانات موذی مثل سگ‌های ولگرد، پرندگان که ناقل بیماری‌های بسیاری در فضاهای شهری می‌باشند که به مرور زمان موجب به خطر انداختن سلامت شهروندان می‌گردد، ورود تشکیلات قضایی را می‌طلبد.
علیرضا اصغری، مدیرعامل سازمان پسماند کلانشهر تبریز ضمن تأکید بر اینکه زباله‌های بیمارستانی در زمره وظایف سازمان پسماند نیست، افزود: بی‌خطرسازی و امحای پسماندهای پزشکی، صنعتی و شیمیایی بر عهده تولیدکنندگان است که بعد از اقدامات امحاء، بی‌خطرسازی و تبدیل آنها به زباله‌های عادی بر عهده سازمان مدیریت پسماند بوده که توسط پیمانکاران جمع‌آوری و در محلهای ویژه دفن می‌شود.
وی با رد عدم بی‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی در بیمارستان‌ها ادامه داد: نظارت بر روند پسماندهای پزشکی، صنعتی، شیمیایی بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه علوم پزشکی است، طی بازدیدهای سرزده از بیمارستان‌ها گرچه برخی مشکلات وجود دارد اما مطلوبیت وضعیت بیمارستان‌ها طی چند سال گذشته افزایش یافته اما باز هم نیاز به بهره‌وری، مطلوبیت‌سازی و استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی و مدیریت‌ها را می‌طلبد.
۱۷ هزار و ۷۰۰ کیلوگرم زباله بیمارستانی
حسن عباس‌نژاد، معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست آذربایجان‌شرقی ، ۱۷ هزار و ۷۰۰ کیلوگرم را میزان تولید زباله‌های بیمارستانی اعلام کرد و افزود: ۵ هزار و ۷۰۰کیلوگرم زباله عفونی، ۳۴۰ کیلوگرم تیز و برنده و ۸۷۰ کیلوگرم مقدار زباله شیمیایی و مابقی زباله‌های شبه‌خانگی هستند.
وی ادامه داد: براساس پیگیری‌های صورت گرفته، کلیه بیمارستان‌ها دارای سیستم امحاء زباله‌های بیمارستانی و دستگاه‌های اتوکلاو، هیدروکلاو و سیستم‌های کازو هستند که به صورت اصولی امحاء می‌کنند که بعد از بی‌خطرسازی، تحویل سازمان مدیریت پسماند جهت دفن داده می‌شود.
عباس‌نژاد گفت:کلیه بیمارستان‌ها تحت پوشش هستند که از میان آنها، بیمارستان نور، نجات، شفا و فجر در حال انجام تشریفات لازم برای استقرار دستگاه‌های اتوکلاو، هیدروکلاو و سیستم کازو هستند، بقیه نیز از طریق بخش خصوصی که در استان فعال هستند از طریق آنها نسبت به امحاء پسماندهای بیمارستانی اقدام می‌کنند.
وجود ۷ هزار کلینیک، مطب و آزمایشگاه، تزریقات و دندانپزشکی
وی با اشاره بر اینکه ۲۱ درصد با دستگاه اتوکلاو و ۱۶ درصد با هیدروکلاو که بقیه نیز به صورت شیمیایی و یا کازو مدیریت می‌شوند، تصریح کرد: ۷ هزار کلینیک، مطب، آزمایشگاه، تزریقات، دندانپزشکی و طب سنتی وجود دارد که از تعداد گفته شده حدود ۵ هزار واحد شناسایی و اقدام به تشکیل پرونده برای آنها شده تا مدیریت پسماند را انجام دهند، اخطاریه‌هایی نیز در صورت عدم رعایت ضوابط صادر می‌گردد که طی مراحل قانونی به دادگاه معرفی خواهند شد.
نظارت دقیق بر روند امحاء زباله‌های بیمارستانی
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست آذربایجان‌شرق،یدر خصوص عملکرد این سازمان در حوزه‌ی محیط انسانی یا زباله‌هایی بیمارستانی اظهار کرد: با توجه به کمیته تشکیل یافته، بازدیدهای هفتگی و ماهانه انجام گرفته و وضعیت دفع پسماندهای بیمارستانی به طور محسوس و نامحسوس مورد نظارت و بررسی قرار می‌گیرد که براساس قانون مدیریت پسماند، سازمان حفاظت محیط زیست مؤظف و ناظر بر اجرای قانون مدیریت پسماند است.
عباس‌نژاد ادامه داد: ماده ۸ قانون پسماند بر این صراحت دارد که واحد‌های تولیدکننده پسماند، مؤظف به دفع و مدیریت آن هستند که در این رابطه سازمان حفاظت محیط زیست بر نحوه دفع پسماند نظارت دارد.
وی خاطرنشان کرد: بحث دفع پسماندهای پزشکی وظیفه دانشگاه علوم پزشکی، خدماتی، بهداشتی و درمانی است که در این زمینه باید فعالیت کند، سازمان حفاظت محیط زیست نیز بر این روند نظارت داشته و موارد مورد نیاز را پیگیری می‌کند.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست آذربایجان‌شرقی تاکید کرد:کلیه بیمارستان‌ها بی‌خطرسازی را یا به طور مستقیم توسط سایر بیمارستان و یا از طریق بخش خصوصی انجام می‌دهند.
صدور اخطارهایی برای واحد‌های فاقد دستگاه اتوکلاو
عباس‌نژاد در ادامه افزود: زباله‌های بیمارستانی به دلیل دارا بودن انواع مواد شیمیایی، پسماندهای عفونی، تیز و برنده که حامل انواع بیماری‌ها هستند،در صورت عدم بی‌خطرسازی خطرناک هستند.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست آذربایجان‌شرقی گفت: اخطارهایی به واحد‌های فاقد دستگاه اتوکلاو صادر شده که مؤظف هستند هرچه سریع‌تر نسبت به استقرار دستگاه بی‌خطرساز اقدام کنند که طی پیگیری‌های انجام گرفته اقدامات لازم را آغاز کرده‌اند.
